Auteur Archief: Jedithja

Gastblog | De keuze van | Julien Rademaker

SFA005001832

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

credits: Spaarnestad Photo / Nationaal Archief / Anefo / Harry Pot

Bewogen-beweging-lr

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Julien Rademaker is naast art director ook curator en bedenker van de blog
gevondenopmarktplaats.nl. Vanuit zijn visie op design en kunst publiceert
en beschrijft hij de mooiste Marktplaats vondsten op zijn blog. Uit het
archief van Spaarnestad Photo selecteerde hij een foto van een
tentoonstelling in het Stedelijk Museum in 1961 getiteld ‘Bewogen
Beweging’, een veel besproken experimentele expositie in de tijd dat
Sandberg de scepter zwaaide in het Stedelijk Museum.

In plaats van een tekst maakte Julien Rademaker voor dit gastblog een
fotografische compositie met, en geïnspireerd op de geselecteerde foto. In
zijn beeld verwerkte hij het originele affiche van de tentoonstelling
‘Bewogen Beweging’, ontworpen door Dieter Roth.

FacebookTwitterLinkedInEmailShare
Geplaatst in Gastblogger | De keuze van ... | Een reactie plaatsen

Gastblog | De keuze van Bregje Lampe

SFA002009370

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

credits: collectie Spaarnestad Photo uit het Nationaal Archief

Ik houd van de sfeer van deze foto. De chic druipt er vanaf. Die kandelaar alleen al. De bezoekers van de modeshow zaten vast op goudkleurige stoelen. Mooie jurk ook; een asymmetrische halslijn, een smalle taille, elegante knoopjes en een strakke rok tot net over de knie – helemaal in lijn met de mode van toen. Maar de blikvanger van deze foto zijn niet de jurk of de benen van het model.
Kijk eens naar de jongeman rechtsachter het model. Die met die bril. De jongen die niet zo goed weet wat hij met zijn handen moet doen en die een nogal ruim gesneden pak draagt. Dát is de jonge Yves Saint Laurent. De legendarische couturier, die wordt gezien als een van de belangrijkste ontwerpers van de Franse haute couture en die samen met Christian Dior, Coco Chanel en Hubert de Givenchy van Parijs de modehoofdstad van de wereld heeft gemaakt.
Het is nog altijd wachten op een ontwerper die net zo invloedrijk en vernieuwend is. Yves Mathieu-Saint-Laurent, die zes jaar geleden op 71-jarige leeftijd overleed, heeft de vrouwengarderobe voor eens en altijd veranderd. Hij was in 1960 de eerste die straatmode op de catwalk liet zien: zijn modellen droegen zwarte leren jacks. Dat de doorkijkblouse en de panterprint chic zijn, hebben we aan hem te danken. Ook het safari-jasje, de trapezejurk en de smoking voor vrouwen zijn geïntroduceerd door Laurent.
Dat gebeurde allemaal jaren nadat deze foto werd genomen. Dit is een beeld uit 1958. Dat zie je aan de setting; een modeshow was toen nog geen spektakelstuk maar een intieme salonpresentatie. Toen deze foto werd genomen, had Laurent net de in 1957 overleden Dior opgevolgd, ook al zo’n legendarische ontwerper. Geen wonder dat die jongen op de foto er een beetje ongemakkelijk bijstaat. Hij wist toen immers nog niet dat hij zelf minstens zo invloedrijk als Dior zou worden. Laurent begon pas in 1962 zijn eigen modehuis, samen met Pierre Bergé. Ik vind het nog altijd jammer dat ik nooit een show van hem heb gezien.

Bregje Lampe
Fashion & Journalism

 

FacebookTwitterLinkedInEmailShare
Geplaatst in Gastblogger | De keuze van ... | Een reactie plaatsen

Gastblog | De keuze van Ronald Ockhuysen

SFA002013537

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Spaarnestad Photo / Nationaal Archief / Leendert Blok

Deze tulp is onafhankelijk. Hij staat rechtop en wekt met zijn paarse uiterlijk een krachtige, zelfverzekerde indruk. Dit is geen bloem om zomaar aan te spreken. Eerst belet vragen, en dan maar hopen dat de tulp tijd heeft.

Leendert Blok (1895-1986) maakte in de jaren twintig en dertig van de vorige eeuw talloze foto’s van bloemen. Tulpen, lelies, margrieten – alleen,  of in bosjes of bossen afgebeeld. Ook legde Blok bollenvelden vast.  In volle glorie. Een saluut aan de kracht van de flora.

Deze foto doet denken aan de stillevens van de schilder Jacobus Rotius uit de zeventiende eeuw: natuurgetrouwe en gedetailleerde weergaves van bloemen die los zijn gemaakt van hun natuurlijke omgeving. Bloemen werden in die jaren niet louter met liefde of een beleefdheidsgeschenk geassocieerd. Veel bloemenstillevens zijn een visuele vertaling van vanitas: ijdelheid of vergankelijkheid. Tulpen symboliseren dat extra sterk, omdat een beetje Nederlander sinds de tulpenmanie van 1637 weet hoe snel waarde kan verdampen.

Leendert Bloks tulp heeft extra zeggingskracht omdat de foto is gemaakt volgens het toen gloednieuwe autochroom-procédé. Met behulp van oranje, violet, en groen gekleurde aardappelzetmeelkorrels, die de fotograaf als een filter op een zwart-wit afbeelding op glas aanbracht, creëerde Blok een beeld dat als een kleurendia bekeken kon worden.

Dat deed hij met de zorgvuldigheid van een wetenschapper en het gevoel van een romanticus. Daardoor ontstijgt zijn nauw ingekaderde tulp het idee van vanitas. Bloks beeld is een pleidooi voor schoonheid en onafhankelijkheid. Dit is zowel een pasfoto van een bloem als een compositorisch meesterwerk. Wie elke dag een minuut naar deze foto kijkt, krijgt gegarandeerd een beter leven.

Ronald Ockhuysen

Ronald Ockhuysen is adjunct-hoofdredacteur van Het Parool. Tussen 1994 en 2008 schreef hij voor De Volkskrant over film, toneel en media.

FacebookTwitterLinkedInEmailShare
Geplaatst in Gastblogger | De keuze van ... | Een reactie plaatsen

Gezien & Gezocht

IMG_5454Gezien:
The Image as a Burden, Marlene Dumas, Stedelijk Museum

Gezocht:

SFA007002468

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Reddingsactie. Richard Tide heeft de op zee overboord geslagen Gina Tarr gered en draagt haar over zijn schouder naar het droge. Malibu Beach Californië, jaartal onbekend.
collectie Spaarnestad Photo / Nationaal Archief

 

 

 

FacebookTwitterLinkedInEmailShare
Geplaatst in Gezien & Gezocht | Een reactie plaatsen

Gastblog. De keuze van Koen Hauser

©KoenHauser_fotograafdesvaderlands_geluk_9a_cropped©KoenHauser_fotograafdesvaderlands_geluk_9b_cropped

 

 

 

 

 

 

 

credits: Koen Hauser, Fotograaf des Vaderlands / Nationaal Archief / collectie Spaarnestad Photo

“Als kind wilde ik het liefst tovenaar worden. Om de wereld mooier te maken. Maar ook omdat het me zo spannend leek om net als Tita Tovenaar de wereld om me heen stil te zetten. Zodat ik deze daarna, als in een bezoek aan een museum, tot in detail zou kunnen bekijken!

Toen ik eenmaal besloten had dat toveren niet zou lukken, veranderde mijn droomberoep in dat van uitvinder. Verwondering door techniek, en daarmee het leven veraangenamen, dat leek me fantastisch.

De verwondering over techniek is altijd gebleven en brengt me steeds weer op nieuwe manieren om fotografische beelden te maken. En het stilzetten van de tijd blijft daarbij voor mij het meest wonderbaarlijke aspect van de fotografie.

Het is voelt steeds weer als een spannend experiment, om net als Muybridge, die met zijn fotografische opnamen van rennende paarden voor het eerst de daadwerkelijke beweging van het rennende paard toonde, met een druk op de knop een moment te vereeuwigen. Een moment dat zich in het dagelijks leven in de stroom van beweging en verandering altijd aan ons zicht onttrekt, maar zich op de foto ontvouwt als een tweedimensionale sculptuur.

Zie hier de dans van het haring eten. Verstild als een eindeloos vertraagde meditatieve beweging. Een beeldhouwwerk als monument voor de choreografie van het leven van waaruit zij is ontstaan.”

FacebookTwitterLinkedInEmailShare
Geplaatst in Gastblogger | De keuze van ... | Een reactie plaatsen

Gezien & Gezocht

IMG_5166Love Radio: Anouk Steketee & Eefje Blankenvoort
Gezocht in het archief:
Radio van Philips, [jaren '60].Radio van Philips, jaren ‘ 60
credits: Spaarnestad Photo / Nationaal Archief / Philips

FacebookTwitterLinkedInEmailShare
Geplaatst in Geen categorie | Een reactie plaatsen

Gastblog | De keuze van Katja Weitering

SFA001013062

Foto SFA001013062
De Cobra-schilder Constant Nieuwenhuys door J.J.M. de Jong

Het bruine behang, de appelgroene eettafel set, de kamerplanten en de cactussen; in gedachten teken ik het jaren ’70 interieur van mijn ouderlijk huis tot in de kleinste details uit. Toen ik twee jaar was, verhuisden we naar een ruimere woning. De levendige herinnering aan de kleine flat moet dus wel ontleend zijn aan het foto-album van mijn eerste levensjaren. Talloze malen doorgebladerd.

Een foto ligt vaak aan de basis van een herinnering aan een specifieke ruimte of ervaring. Dit samenspel tussen registratie en verbeelding levert een spannend tussengebied op, waarin de zwarte gaten door de fantasie worden ingekleurd. Zo wandel ik af en toe in mijn hoofd door de eerste tentoonstelling van Cobra. Cobra, de internationale groep van naoorlogse kunstenaars en dichters die een radicaal andere kunst wilde scheppen. De eerste museale presentatie van deze rebelse jonge mannen vond plaats in het Stedelijk Museum in Amsterdam, van 3 tot en met 28 november 1949.

Mijn voorstelling van deze inmiddels legendarische tentoonstelling is volledig gebaseerd op de foto’s die toentertijd door de fotoafdeling van het Stedelijk Museum zijn gemaakt. De foto’s geven echter geen compleet beeld van de tentoonstelling. Een aantal zalen en wanden ontbreekt. De foto van Constant Nieuwenhuys met het nummer SFA001013062 uit het Spaarnestad Photo archief is een ontdekking voor mij en voegt een nieuwe dimensie toe aan het bestaande beeld van die Cobra presentatie uit 1949.

De tentoonstelling sloeg in als een bom. De pers velde een vernietigend oordeel over de kleurrijke en fantasievolle kunst. Het jaren vijftig publiek was van mening dat hun kinderen beter werk maakten. En een voordracht in het Frans van de Belgische dichter Christian Dotremont mondde uit in een rel waar de politie aan te pas moest komen. Dat waren nog eens tijden in de nu zo keurige museumwereld!

Iets van die tijden herleeft als we naar de foto kijken. Constant is hier 29 jaar oud. De tentoonstelling die zoveel ophef veroorzaakte is ruim twee weken open als hij poseert voor Spaarnestad fotograaf Jan de Jong. Die legt Constant in zaal vijf op de gevoelige plaat vast met op de achtergrond diens eigen werken. De presentatie telde in totaal acht zalen. Zaal vijf was de hoekzaal aan de rechter achterzijde van de nu oudbouw van het Stedelijk Museum. Deze ruimte was ingericht met houten banken.

De foto is genomen op 17 november 1949. De eerste negatieve recensies over het werk van Constant en zijn kunstenaarsvrienden, waaronder Karel Appel, Eugène Brands, Corneille en Anton Rooskens zijn dan al verschenen. ‘ Geklad, geklets en geklodder’ luidde het oordeel. Twee dagen eerder, op 15 november, ziet directeur Willem Sandberg zich na de vele aanvallen genoodzaakt om in de krant De Waarheid, nog eens zijn visie op de rol van een museum voor moderne kunst uiteen te zetten. Dat museum dient zich bezig te houden met ‘de kunstproblemen van deze tijd’, aldus Sandberg.

Cobra zag verschillende problemen waartegen de leden van de groep zich vol overtuiging verzetten. Het nationalisme, de macht van de bourgeoisie, het academisme in de kunsten, een gebrek aan vrijheid en expressie. Constant wijdde verschillende manifesten en artikelen aan de noodzaak voor een nieuwe, vrije volkskunst.

Op de foto zien we weinig terug van de strijdvaardigheid van Constant. Hij poseert ongemakkelijk voor Jan de Jong. De chemie tussen de fotograaf en zijn onderwerp zal niet geweldig zijn geweest. Het bijschrift spreekt boekdelen. De Jong omschreef achter op de afdruk “’Schilder’ Constant tussen zijn werken. V.l.n.r. 1) Vrouw geworden vogel, 2) Vrouw die vogel heeft gewond met een dor blad, 3) Diepe kus, 4) Vrouw die haar huis verlaat voor de maan.” Opvallend is dat De Jong het woord ‘schilder’ tussen aanhalingstekens plaatste. Want kon je zo’n jonge man met van die kinderlijke ogende schilderijen wel een heuse ‘schilder’ noemen?

In de jaren zeventig deed dr. Willemijn Stokvis op basis van archiefmateriaal onderzoek naar de eerste Cobra groepstentoonstelling. In 2006 vulde de Britse kusthistoricus Peter Shield in het maandblad Jong Holland dit onderzoek aan met nieuwe bronnen, waaronder een schets van de inrichting van de verschillende zalen, gemaakt door een bezoeker. De foto’s uit het archief van het Stedelijk Museum vormde een belangrijke bron bij de reconstructie van deze historische tentoonstelling.

De foto uit het Spaarnestad archief is bijzonder omdat deze naar mijn weten weinig is gepubliceerd in de onderzoeken naar de groepstentoonstelling. De foto werpt weliswaar geen nieuw licht op de getoonde werken. Er bestaat immers een bekende foto van deze wand in zaal vijf, met daarop de vier werken van Constant. Maar op deze specifieke foto uit het Spaarnestad archief komen kunstenaar en werk samen.

Het is lastig om in die jonge man met zijn overslag jas de revolutionair Constant te zien die nu tot een van de meest vooruitstrevende kunstenaars van de twintigste eeuw wordt gerekend. Maar voortaan, als ik in gedachten in 1949 door de zalen van het Stedelijk Museum dwaal, dan zie ik hem zitten, daar op die bank onder zijn wonderschone schilderijen.

Katja Weitering
Artistiek directeur Cobra Museum voor Moderne Kunst

 

 

 

 

FacebookTwitterLinkedInEmailShare
Geplaatst in Gastblogger | De keuze van ... | Een reactie plaatsen

Gastblog | Monique de Randamie

SFA002001332(1)credits: Spaarnestad Photo / Nationaal Archief

Monique de Randamie is oprichter en eigenaar van de Haarlemse winkel MOISE:

“Elegantie is een vergane civilisatievorm”, las ik  op social media. Iets in deze strekking dacht ik toen ik de foto voor dit blog uitkoos. Vrouwen verwikkeld in een strijd elegant roken, in het Parijs van 1935. Hoe geweldig is dat? Prachtig paffend alsof het een lieve lust is, gekleed in rokjes, met jasjes voorzien van corsages , de benen kuis over elkaar heen geslagen.
Willen wij dit nog? Elegant zijn? Als ik mijzelf als voorbeeld neem, dan ben ik van alles : modern, stoer, hip, soms trendy bij tijd en wijlen sexy….maar elegant? Ik ben bang dat die uit mijn repertoire is verdwenen, zoals bij vele vrouwen ben ik bang.
Elegant zijn is onlosmakelijk verbonden met de kleding die je draagt, maar misschien meer nog met de houding in de kleding. Een zekere gereserveerdheid en terughoudendheid is op zijn plaats. De elegante vrouw  loopt met voorbedachten rade , haar pas is wel overwogen,  evenals haar spraak. Ik vind het jammer, maar tegelijkertijd heel begrijpelijk dat wij het elegant zijn niet meer nastreven. De moderne vrouw heeft echt wel wat anders aan haar hoofd. Waar gaan wij immers de tijd vandaan halen om uitgebreid te tutten en langzaam te schrijden door het leven. Nou ben ik toevallig in de gelegenheid met veel vrouwen te werken. Ik kleed ze , adviseer en bekijk ze vrijwel dagelijks. Het streven tegenwoordig is meer naar stoer, comfortabel, duurzaam en  stijlvol. Ik ken welgeteld 1 dame die ik onder het kopje elegant kan plaatsen…helemaal niet erg en een goede reden om daar extra van te  genieten.

FacebookTwitterLinkedInEmailShare
Geplaatst in Gastblogger | De keuze van ... | Een reactie plaatsen

Gastblog | De keuze van Kim Knoppers

SFA002007552

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Spaarnestad Photo / Nationaal Archief

Kim Knoppers, kunsthistoricus en curator Foam

“Hoewel we met z’n allen hebben afgesproken dat we één standaardtijd hebben -een uur bestaat uit zestig minuten, een dag bestaat uit vierentwintig uur- beleven we hem toch heel verschillend. Zo heb ik een vriend in Turkije die rustig zegt dat hij over dertig minuten terug is, maar mij vervolgens anderhalf uur bij zijn moeder laat zitten. Voor zijn moeder en mij lijkt het drie uur want wij verstaan elkaar niet. De volgende dag zegt hij dat als ik de rivier volg ik in vijfentwintig minuten in het stadion ben waar de stieren zich al warm zullen lopen. Ik geef toe: ik liet mij afleiden door een veld vol klaprozen en ik had mijn verkeerde schoenen aan. Waren de omstandigheden optimaler geweest, dan nog had ik het niet binnen het uur gered.

Hoewel de klok onverbiddelijk is, ervaren wij hem allemaal anders. Ik bewonder mijn vriend om zijn vermogen zich minder bewust te zijn van de tijd. Al zal ik dat natuurlijk nooit hardop zeggen.

Ik zou de tijd willen vangen, hem bedwingen en tot stilstand brengen. Leven in een tijdloze zone waarin het tempo niet gedicteerd wordt door de klok. Het is daarom dat ik deze foto uit 1960 zo mooi vind. Oorspronkelijk werd de foto met bijschrift geplaatst in de Vlaamse Libelle, ‘Tip voor als u niet goed kunt slapen vanwege het getik van de wekker: zet een glas over de wekker, dan hoort U het getik niet.’ Zo eenvoudig is het. De tijd bedwingen door een eenvoudig glas én door de fotografie. Gestold in het glas hoor je de tijd niet en dus is hij er niet. De camera heeft de tijd voor altijd tot stilstand gebracht. Op vijf voor twaalf. Als dat maar goed gaat”.

FacebookTwitterLinkedInEmailShare
Geplaatst in Gastblogger | De keuze van ... | Een reactie plaatsen

Koen Hauser | Fotograaf des Vaderlands

thumbs_luistervhland-performeance6Koen Hauser is zojuist benoemd tot Fotograaf des Vaderlands. Mooie verrassende keuze! Koen heeft in 2008 als eerste kunstenaar een project gerealiseerd met het archief van Spaarnestad Photo in opdracht van Galerie 37 Spaarnestad, waar ondergetekende medegaleriehouder van was. Afbeelding is onderdeel van De Luister van het Land. Hij selecteerde een paar honderd foto’s die samen vorm gaven aan het boek De Luister van het Land. In een aantal foto’s monteerde hij zichzelf. Deze afbeelding is een van mijn favorieten.

zie http://www.koenhauser.com/nl/projects/de-luister-van-het-land-performeance-selection

FacebookTwitterLinkedInEmailShare
Geplaatst in Geen categorie | Een reactie plaatsen