Nationaal Archief/Collectie Spaarnestad/ANP
Gastblog Jan Pieter Ekker, chef kunst Het Parool
“Toen Jedithja mij ruim een jaar geleden voor het eerst vroeg of ik een gastblog wilde verzorgen, leefde Johan Cruijff nog.
Ik twijfelde destijds tussen heel erg veel foto’s. Van bloemen, tentoonstellingen en van kunstenaars, maar ik kwam telkens weer uit bij een portret van een piepjonge Cruijff. Daarin komen mijn grootste passies samen: (fotografie)kunst en Ajax.
Mijn blog kwam er maar niet van; keer op keer kwam er iets tussen – deadline hier, afspraak daar – en toen Jedithja me twee maanden geleden voor de zoveelste keer polste, was Cruijff al weer een tijdje overleden.
Zoals alle kranten maakte Het Parool een speciale bijlage na de dood van ‘de verlosser’. Zoals alle kranten met veel herinneringen, voetbalverhalen en onnavolgbare citaten van Cruijff. Maar wij hadden ook kunst: we drukten twee prachtige portretten af die ster(ren)fotograaf Anton Corbijn in 2011 in Spanje ter gelegenheid van de 65ste verjaardag van Cruijff had gemaakt. En voorop plaatsten we, met haar instemming, een litho van de Zuid-Afrikaanse kunstenares Marlene Dumas – samen met een gedicht van Henk Spaan: ‘Johan Cruijff zal altijd blijven, beeld genoeg.’
Die litho –gemaakt ter gelegenheid van de 50ste verjaardag van Johan Cruijff in opdracht van het literair voetbaltijdschrift Hard Gras; Dumas was toen nog niet een van de allerduurste kunstenaars ter wereld – kon niet op ieders instemming rekenen. In tegendeel. ‘Verschrikkelijke voorpagina met tekening van Johan Cruijff in Het Parool’ twitterde sportcommentator Jack van Gelder.
Toen iemand hem uitlegde dat die tekening was gemaakt door een van Nederlands bekendste kunstenaars (‘Euhhh, Jack, dit is van Marlene Dumas. Ongeveer NL’s grootste kunstenaar van dit moment. En het is geen tekening’), riposteerde weer iemand anders: ‘het zal best van een kunstenaar zijn, maar het past gewoon niet bij het moment. Pijnlijk besluit van Parool’. Een derde, met kennis van zaken, vroeg zich af of dan niemand wist ‘dat Henk Spaan dit kunstwerk heeft en er dus een verbinding is tussen de tekst en kunstwerk?’ Jack van Gelder deed er wijselijk het zwijgen toe.
Afijn. Ik vind het nog steeds een supermooie voorpagina. Maar we hadden natuurlijk ook voor een foto kunnen kiezen. Voor deze ANP-foto van 21 januari 1968, bijvoorbeeld: ‘Johan Cruijff, tweede topscoorder in de Nederlandse eredivisie.’ Twintig is Cruijff, iel als hij is lijkt hij nóg jonger. Het is een vreemde foto, door die schim achter zijn rechterschouder. Wat die blik precies te betekenen heeft, weet ik niet, hoewel mijn zoon ook zo kan kijken…
Ik eindig met een stukje Spaan, de trotse bezitter van nummer 1 van Dumas’ litho, wat op eventuele veiling niet onbelangrijk is. Daaruit zou je kunnen opmaken dat we misschien nog wel het beste voor een voorpagina zonder beeld hadden kunnen kiezen…
Zelfs als alle beelden weg zijn
Archieven opgeblazen, overstroomd
Hun vuur voorgoed gedoofd
Het maakt niet uit:
Johan Cruijff gaat nooit meer uit je hoofd.